क्रिकेटले सन् २००३ मा ट्वान्टी-२० को उदयपछि छोटो स्वरुपका लिग खेलहरूको यात्रामा पाइला चालेको थियो। सन् २००८ मा आईपीएलको सुरुवातसँगै यसले नयाँ उचाइ समातेको भए पनि सन् २०२३ सम्म आइपुग्दा क्रिकेटको तालिका निकै असन्तुलित र जटिल बनेको छ। अहिले विश्वभर २० ओभर, १० ओभर र १०० बलका नयाँ प्रतियोगिताहरू निरन्तर भइरहेका छन्, जसमा ठूला खेलाडीहरू संलग्न छन्। तर, खेलाडी, समर्थक र समग्र क्रिकेट व्यवस्थापनका लागि यो स्थिति झनै अन्योलपूर्ण बन्दै गएको छ। 

इङ्गल्याण्डको टीम हाल वेस्ट इन्डिजमा सीमित ओभरका खेलहरूका लागि पुगेका छन्। यसैबीच, उनीहरूका केही खेलाडीहरू न्युजिल्याण्डमा टेस्ट श्रृङ्खलाका लागि तयारी गर्दैछन्। यो बेमेल तालिकाले गर्दा इङ्गल्याण्डले अलग-अलग टोलीहरू चयन गर्नुपरेको छ, जहाँ केवल केही खेलाडी मात्र पाकिस्तानी टोलीबाट क्यारिबियन पुगेका छन्। यसरी फुटेको तालिका क्रिकेटको व्यवस्थापनको चुनौतीलाई स्पष्ट पार्छ।

अहिलेको अवस्थामा शीर्ष खेलाडीहरूले एकै वर्षमा आधा दर्जनभन्दा बढी टोलीको प्रतिनिधित्व गरिरहेका छन्। उदाहरणको लागि, एलेक्स हेल्सले २०२४ मा सातवटा टोलीमा खेलिसकेका छन्। यति ठूलो संख्यामा फरक फरक टोलीको प्रतिनिधित्व गर्नुले न केवल खेलाडीमा शारीरिक र मानसिक तनाव सिर्जना गरेको छ, तर खेलप्रति लगाव पनि कमजोर हुँदै गएको छ।

धेरै खेलाडीहरू प्रतियोगिताबाट छिट्टै बाहिरिन चाहन्छन् ताकि अन्य लिगमा सहभागी भएर बढी आम्दानी गर्न सकून्। यो प्रचलन ‘डबल डिपिङ’ का रूपमा चर्चित छ, जहाँ एक प्रतियोगिताबाट बाहिरिएपछि अर्को लिगमा सहभागी भएर खेलाडीहरू थप कमाइ गर्न सक्ने स्थिति हुन्छ। उदाहरणका लागि, कैयौँ खेलाडीहरूलाई अस्ट्रेलियाको बिग ब्यासबाट बाहिरिएपछि यूएईमा हुन लागेको लिगका लागि महँगो सम्झौता भएको बताइएको छ। यसले खेलाडीको आन्तरिक स्वार्थलाई प्राथमिकतामा राख्न लगाएको छ।

क्रिकेटको यो अस्तव्यस्ततालाई सुधार्नका लागि केही ठोस कदमहरू अवलम्बन गर्न सकिन्छ। पहिलो, खेलाडीहरूले एकै समयमा दुई फरक प्रतियोगितामा भाग लिन नपाउने नियम बनाउन सकिन्छ। खेलाडीले एक लिगमा हस्ताक्षर गरेपछि अन्य लिगमा जान अनुमति नदिएमा, प्रारम्भिक चरणमै खेलबाट बाहिरिने चलनमा रोक लाग्न सक्छ।

त्यस्तै, प्रतियोगिता पाउन्डको ठूलो हिस्सा पुरस्कार राशिमा राख्नाले पनि खेलाडीलाई निस्कासनको प्रलोभनबाट बचाउन सक्छ। थप रूपमा, सबै लिगहरूले आईसीसीको भ्रष्टाचार विरोधी इकाईको सहारा लिएर सम्पूर्ण पारदर्शिता सुनिश्चित गर्नुपर्छ।

मिडलसेक्स क्रिकेट क्लब (एमसीसी)ले विश्व क्रिकेट कनेक्ट्स नामक कार्यक्रमको आयोजना गरी केही प्रमुख क्रिकेट पदाधिकारीहरूलाई छलफलमा राख्दा उनीहरूले तालिकाको अतिचापलाई लिएर चिन्ता व्यक्त गरेका थिए। तर, समस्या यो हो कि कुनै पनि राष्ट्रले आफ्नो स्वार्थलाई प्राथमिकतामा राख्दै सम्पूर्ण तालिका सुधारमा एकमत हुन सकिरहेको छैन। खेलकुद विज्ञहरूले उल्लेख गरेका छन् कि ‘प्रत्येक राष्ट्रले आफ्ना हितलाई मात्रै हेर्दा समग्र क्रिकेटको सन्तुलन बिग्रिरहेको छ।’ यसले आईसीसीको व्यवस्थापनलाई अझ कमजोर बनाएको छ।

विगत केही वर्षहरूमा, नयाँ लिगहरू प्रायः स्पोन्सरशिप र सट्टेबाजीमा भर पर्दछन्, जसले खेलको मर्म र भावनालाई प्रभावित गरेको छ। क्यानाडा र यूएईमा भएका केही लिगहरू सट्टेबाजी स्पोन्सरहरूको लागि चर्चित छन्। खेलाडीहरूले पनि समयमै आफ्नो आम्दानी प्राप्त गर्न चाहने हुँदा, भ्रष्टाचारका सम्भावनाहरू बढ्न सक्छन्। अबुधाबी टी-१० लिगमा भ्रष्टाचारको संलग्नता पुष्टि भएपछि केही मालिकहरूलाई प्रतिबन्ध लगाइएको थियो। तर, यस किसिमका घटना नियमित रूपमा बढ्न थालेको छ।

समग्रमा, क्रिकेट व्यवस्थापनमा सुधारका प्रयासहरू अति आवश्यक छ। आईसीसीले विश्वभरका प्रतियोगिताहरूको लागि एक निश्चित तालिका तथा समयावधि तयार पार्न आवश्यक छ। अन्यथा, खेलाडी र समर्थकहरूलाई अन्योलमा पार्ने वर्तमान स्थितिमा कुनै सुधार हुने संकेत देखिदैन। टेलिग्राफबाट